Een nieuwe D-Day
‘Ze zijn geland! Ze zijn geland!’ Vader, ondertussen bijna vijfentachtig, herinnert het zich alsof het gisteren was. Een dorpsgenoot had het grote nieuws opgepikt door op zolder te luisteren naar de krakende nieuwsberichten op zijn verboden radiootje. Als een lopend vuurtje ging het beste nieuws sinds tijden van mond tot mond. Op minder dan een uur was de volledige Westhoek op de hoogte. Een dikke maand na pa’s tiende verjaardag ziet hij de tanks triomfantelijk over de kasseien van de dorpsstraat denderen. Erbovenop een stel uitgelaten Canadese soldaten, die strooien met kushandjes en souvenirs. Het moment blijft voor altijd in pa’s geheugen gegrift. Tot op de dag van vandaag is zijn erkentelijkheid tegenover Britten en Amerikanen tastbaar. De ene keer was de oorlog voor hem een spannend jongensavontuur, op andere momenten liet het diepe littekens na. Niets zou meer bepalen wie hij is geworden dan die vier heftige jeugdjaren.
In maart van dit jaar bezoek ik samen met hem het D-Day museum in Portsmouth. Nauwelijks een detail dat hij nog niet wist. Wie op welk strand is geland, met welk succes of welke tegenslagen. Op Omaha Beach waren de verliezen zwaar, benadrukt hij met een ernstige frons op het gelaat. We kijken in een landingsvaartuig waarin het kritieke moment mits een 3D-projectie weer tot leven wordt gebracht. Soldaten met gespannen gelaatstrekken horen hoe de golven wild tegen het landingsvaartuig aanklotsen. Met tussenpozen weerklinkt mitrailleurvuur, gevolgd door ijzingwekkende kreten. Dan gaat de laadklep naar beneden en barst de hel los. Uiteindelijk zal het goede kamp het halen, anders hadden we hier vandaag niet gestaan.
Ik vraag me af wat het allemaal met me doet. Hoe ervaar ik het D-Day gebeuren? Uiteraard ben ik gefascineerd en verbluft door deze legendarische episode uit WOII. Natuurlijk vind ik het ontzagwekkend, als in “Lord of the Rings”, waarbij je op voorhand weet dat de goeden het zullen halen van de slechteriken en een geduchte tegenstander het alleen maar heroïscher zal maken. Maar het is niet de heldhaftigheid die zal blijven hangen. Het is iets anders.
In het museum in Portsmouth wordt mijn aandacht eerst getrokken door de zogenaamde “Hobart’s Funnies”. Dat zijn omgebouwde tanks die op D-Day allerlei speciale klussen moeten opknappen. Een resem tanks krijgt een soort gigantisch, opblaasbaar reddingsvest, zodat ze een stuk door zee kunnen ploeteren tot ze op het strand gewoon weer met hun rupsbanden aan het rollen kunnen. Andere krijgen een installatie waarmee ze een soort tapijt kunnen uitrollen over het strand, zodat camions zich niet zullen vastrijden. Nog een andere kan in een paar seconden een overbrugging plaatsen over een diepe gracht. De creativiteit spat van de militaire plannen, ingenieurs kloppen overuren. Ze bouwen onderdelen voor een kunstmatige haven die als een Ikea bouwdoos naar de overkant verscheept kan worden en daar in elkaar gezet. En hoe op voorhand die vitale bruggen innemen? Waarom niet met grote zweefvliegtuigen volgepakt met special forces, die simpelweg vlakbij in een wei zullen landen?
Na de onstelpbare fontein van creativiteit beginnen me nog meer dingen op te vallen, zoals hoe er wordt samengewerkt als nooit tevoren. De geallieerde landen vinden elkaar voor wat de grootste operatie van WOII zal worden. Het beperkt zich lang niet tot grote kleppers Amerika, Engeland en Canada. Ook Frankrijk, Nederland, België, Denemarken, Tchechoslovakije, Polen, Griekenland en Noorwegen zijn betrokken. Internationale samenwerking claimt een nieuwe dimensie. Ook de logistiek is gigantisch. Hoe scheep je op enkele uren meer dan 150.000 man in, breng je 6.500 vaartuigen in stelling en stuur je 11.500 vliegtuigen de lucht in? Ongezien. Een organisatorisch huzarenstuk.
Maar machtsontplooiing is niet voldoende. Is iedereen gemotiveerd en bezield genoeg om het doel te bereiken? Op de vooravond houden de bevelhebbers gedenkwaardige toespraken. ‘De ogen van de wereld zijn op jullie gericht,’ spreekt Eisenhower de troepen toe, terwijl ze gespannen maar ademloos aan zijn lip hangen. ‘De hoop en de gebeden van alle mensen die naar vrijheid verlangen, varen samen met jullie naar de overkant. Ik heb volledig vertrouwen in jullie moed, toewijding en talent. We gaan voor niets minder dan de overwinning.’ De “yes you can” van Eisenhower is lang niet de enige verbale opsteker. Op 6 juni spreekt de Engelse King George VI, de koning die zijn stotterprobleem overwon, door de radio tot de natie: ‘Op dit historische moment is niemand van ons te bezig, te jong of te oud om deel te nemen aan een nationale en mogelijks wereldwijde gebedswake, terwijl de grote kruistocht onverminderd verdergaat.’ De spirituele of religieuze dimensie ontbreekt niet.
Mijn conclusie is simpel. Hoe onoverkomelijk het doel ook lijkt, succes is gegarandeerd als je tienduizenden mensen kan laten samenwerken over landsgrenzen heen, als je creatief en organisatorisch talent rond een tafel kan samenbrengen, als je de grote middelen kan mobiliseren en als je iedereen rond dat grote doel weet te bezielen. D-Day zou de inspiratie kunnen zijn om de grote, grensoverstijgende uitdagingen van deze tijd aan te gaan, zoals de klimaatopwarming of de plastic afvalberg, om er twee actuele te noemen, misschien getriggerd door iemand die op een dag luidop durft zeggen: ”I have a dream for a new D-Day.” Deze keer niet voor een oorlogsexploot, maar voor een vredevol doel. Om dit levensgrote probleem eindelijk aan te pakken en daarna hetvolgende actuele vraagstuk, om zo, na de successen van enkele indrukwekkende D-Days, het bewijs te leveren dat een betere wereld daadwerklijk mogelijk is. Een nieuwe D-Day als het begin van een positieve spiraal naar een nieuw en ethischer bewustzijn. Dat zou pas het ultieme eerbetoon zijn voor die legendarische gebeurtenis van 75 jaar geleden, toch?
Hendriks blog 
Recente reacties